تلفیق عشق، حماسه، دین و عرفان در نوحههای صادق آهنگران
تاریخ انتشار: ۱۷ شهریور ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۵۹۶۶۴۱۶
میلاد عرفانپور گفت: در فرهنگ عاشورایی، منطق حسینی را از سخنرانیها، موعظهها و کتابها میتوان منتقل کرد، اما شور و عشق حسینی را مطمئنا نوحهها و آثار هنری منتقل میکنند. کارهای حاج صادق آهنگران، بُعد شور و عشق، برخاسته از دانش و فهم دینی را منتقل میکرد.
به گزارش گروه فرهنگ و هنر برنا؛ دهمین نشست از سلسله نشستهای تکیه کتاب با موضوع «نوحهها و نواهای عاشورایی در دوران دفاع مقدس»، چهارشنبه ۱۶ شهریورماه ۱۴۰۱ با حضور میلاد عرفانپور و علی اکبری مزدآبادی بهعنوان کارشناس، با اجرای میرشمسالدین فلاح هاشمی در خانه کتاب و ادبیات ایران برگزار شد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
تلفیق عشق، حماسه، دین و عرفان در نوحههای صادق آهنگران
میلاد عرفانپور در این نشست با اشاره به تاریخچهای از آواهای آیینی از صدر اسلام تاکنون، بیان کرد: پیشینه آواهای آیینی شیعی مهیج که به مسلمانان انگیزه میداد، به صدر اسلام بازمیگردد. با آغاز دشمنیها نسبت به اسلام، شوق مجاهدت در دفاع از حق و مبارزه با باطل بهوجود آمد. در دوران صدر اسلام، مقابل باطل ایستادن، جنگهای پرعظمت و باشکوهی بود. در دوران انقلاب اسلامی، دوباره روحیه و فرهنگ مجاهدت خالصانه برای دفاع از حق و مبارزه با باطل زنده شد. با رهبری امام خمینی (ره) شاهد بودیم که مسلمانان به جریانی پیوستند که در آن بدون هیچ چشمداشتی، جان و همه هستی خود را در طبق اخلاص قرار دادند. در اقلیت قرار گرفتن جریان حق در مقابل دشمنی یک دنیا، به مردم بهویژه جوانان برای ایستادن در مقابل دژخیم، شور و انگیزه میداد.
وی افزود: اوج هنر در شور حماسی با آغاز دفاع مقدس ایجاد شد. با حضور حاج صادق آهنگران، شاهد نوعی از رسانه و هنر که طلایهدار اسلام ناب محمدی (ص) و مجاهدت ناب شیعی مانند صدر اسلام بود، شکل گرفت. صدای این مرد وسیلهای برای رساندن مفاهیمی شد که شاید سالها و قرنها در هنر جهان غایب بود. بهنوعی شور حسینی و عاشورایی زنده شد. اگر بخواهیم درباره نوحههای عاشورایی در دفاع مقدس صحبت کنیم، حاج صادق آهنگران تقریبا رقیبی در اندازه خود ندارد که کمیت و کیفیت کارهای ایشان را داشته باشد. باید از بزرگانی همچون غلامعلی کویتیپور که کارهای برجستهای خلق کردند، یاد کنیم. اما وقتی بهویژه از نوحههای عاشورایی دفاع مقدس که در دل رزمندگان جا باز کرده بود، حرف میزنیم، کارهای حاج صادق آهنگران جایگاه ویژهای دارد.
این شاعر آیینی در ادامه گفت: در فرهنگ عاشورایی، منطق حسینی را از سخنرانیها، موعظهها و کتابها میتوان منتقل کرد، اما شور و عشق حسینی را مطمئنا نوحهها و آثار هنری منتقل میکنند. کارهای حاج صادق، بُعد شور و عشق، برخاسته از دانش و فهم دینی را منتقل میکرد.
عرفانپور با اشاره به برخی از ویژگیهای «کتاب آهنگران» اثر علی اکبری مزدآبادی، اظهار کرد: این اشعار و نوحهها، بهنوعی تلفیق عشق، حماسه، دین و عرفان است که شاید در ادبیات فارسی هرکدام را بهصورت پررنگتر و مستقل در اشعار بزرگان دیدهایم. در نوحههای دفاع مقدس این چهار عنصر گرهخوردگی و پیوند محکمی پیدا کردند. بسیاری از این اشعار در گونه خاص نوحه، کارهای ارزشمند و مغتنمی هستند.
وی افزود: توجه به اوزان حماسی، ضربی و مهیج از دیگر ویژگیهای این نوحهها است. شاعر اوزانی از اوزان فارسی را انتخاب کرده که بُعد حماسی و حس و حال شوقآفرینی را برجستهتر میکرد. همچنین در مواردی در دل شعرها، شهود و پیشبینیهایی را مشاهده میکنیم؛ مثل پیشبینی گشوده شدن مسیر کربلا و شکلگیری پدیدهای مانند پیادهروی بزرگ اربعین که امروز شاهد آن هستیم.
این شاعر آیینی، توجه به بحث تبیین را از دیگر ویژگیهای اشعار و نوحههای این کتاب دانست و گفت: شاعر تلاش کرده صرفا ایجاد شور را در شعر دنبال نکند. تبیین مسائل دینی و انقلابی را نیز در این اشعار میبینیم. جلوه مفاهیمی مانند برادری، مواسات و همدلی در مسیر ولایت، دیگر بُعد پررنگ در این اشعار است.
عرفانپور در ادامه سخنان خود با اشاره به اینکه نباید نقش مرحوم حبیبالله معلمی که بیش از ۸۰ درصد از نوحههای حاج صادق آهنگران را سروده، در ماندگاری این نوحهها نادیده گرفت، بیان کرد: مهمترین ویژگی شعر حبیبالله معلمی، صدق است و صدق مهمترین شاخصه یک اثر برای ماندگاری است. از این جهت این نوحهها بیشتری تاثیرگذاری را در جبههها داشته، چون شاعر از سر صدق آنها را سروده است. زندهیاد معلمی به مرور بر این قالب مسلط شد، آنهم در شرایط خطیر میدان جنگ که اشعار باید در لحظه و موقعیتهای خاص سروده میشدند.
وی در معرفی برخی دیگر از ویژگیهای اشعار «کتاب آهنگران»، افزود: بحث تکرار، در شعر حبیبالله معلمی بُعد مهمی است. تکرار و استفاده از ترکیببندهای ماندگار، باعث شده تا این نوحهها در ذهن مردم ماندگار شود. اشاره به مناطق عملیاتی و جنگی همچون بازیدراز، هویزه و آبادان، اشاره و نام بردن از شخصیتها و شهدای شاخص انقلاب و جنگ مانند شهید رجایی، شهید باهنر، شهید خرازی و شهید زینالدین و همچنین اشاره به جریان زندگی، از دیگر شاخصههایی است که در این اشعار دیده میشود.
این شاعر آیینی در بخش پایانی سخنان خود، گفت: همه آن چیزی که امروز از نوحه انقلابی، حماسی و آمیخته با موضعبندی میشناسیم، ریشه در کارهایی دارد که حاج صادق آهنگران انجام داد. سبک و هنر ایشان در پرداختن هوشمندانه به آوای انقلابی و آیینی و حماسی، امروز تداوم پیدا کرده و این مسیر ادامه دارد.
جمعآوری نوحههای حاج صادق آهنگران کار بسیار دشواری بود
علی اکبری مزدآبادی نیز در این نشست با اشاره به اینکه تا پیش از تولید «کتاب آهنگران» فقط در دهه شصت گلچینی از نوحههای حاج صادق در قالب کتاب منتشر شده بود، اظهار کرد: جمعآوری نوحههای حاج صادق آهنگران کار بسیار دشواری بود، چون ایشان اصلا به دنبال گردآوری و نگهداری آثار و نوحههای خود نبود. برخی از علاقهمندان حاج صادق در شهرهای مختلف، نوارهای کاست کارهای ایشان را بهصورت مجموعهای جمعآوری کرده بودند که بعدها به آقای آهنگران تقدیم کردند.
وی افزود: جنگ ما یکی از پرآثارترین جنگهای جهان از لحاظ سمعی و بصری بود، اما مشکل اینجاست که خیلی جزیرهای با این موضوع برخورد شده است. در این کتاب ۵۲۰ نوحه گردآوری شده که مطمئن هستم تعداد نوحههای حاج صادق آهنگران خیلی بیشتر است. خیلی از نوحهها در جایی نوشته شدهاند و صوت ندارند. تعداد زیادی از نوحهها در جای جای ایران در مراکز و آرشیوها و یا نزد افراد عادی موجود است. لذا شکل دادن به این کتاب به شکل کنونی، کار بسیار دشواری بود. سال ۱۳۸۸ حدود ۲ هزار کاست را شنیدم و همه را تایپ و پیاده کردم. امروز اگر به آن روزها برگردم، شک دارم بتوانم این کار را انجام دهم. همانطور که عنایت خدا شامل حال مرحوم معلمی و حاج صادق آهنگران شده تا این اشعار و نوحهها ماندگار شوند، عنایت خدا شامل حال من هم شد که بتوانم این کار را جمع کنم.
این نویسنده و ناشر حوزه دفاع مقدس در بخش دیگری از سخنان خود درباره انگیزه تألیف این کتاب، گفت: همانطور که جنگ ما یک جنگ مردمی بود، بخش تبلیغات آن هم از سوی مردم اداره میشد. حاج صادق آهنگران و زندهیاد معلمی، انتخاب حضرت حق بودند تا در جنگی که داشتیم نماد تبلیغات و شورآفرینی بین مردم و رزمندگان باشند. با توجه به فضای مذهبی خانواده، تقریبا از ۴ سالگی به نوحه علاقهمند شدم. من که در آن زمان درک منطقی ار این مسائل نداشتم، همیشه منتظر شنیدن نوحههای آهنگران از رادیو جبهه بودم، حال تصور کنید نوجوانان و جوانان با شنیدن این نوحهها چگونه به وجد میآمدند. خلق این وجد هیچچیز نبود، جز عنایت حضرت حق.
اکبری مزدآبادی در پایان بیان کرد: حاج صادق آهنگران، ۸ سال در این قالب نوحهخوانی کرده و در تمام ایران طرفدار دارد. با احترام به همه مداحان بزرگ کنونی، حاج صادق با فاصله پرطرفدارترین مداح تاریخ معاصر جهان است. آنهم با درنظر گرفتن اینکه در آن دوران هیچکدام از رسانهها و وسایل ارتباطی روزگار کنونی وجود نداشت.
انتهای پیام/
آیا این خبر مفید بود؟ 0 0نتیجه بر اساس 0 رای موافق و 0 رای مخالف
منبع: خبرگزاری برنا
کلیدواژه: خانه کتاب و ادبیات ایران میلاد عرفان پور تکیه کتاب
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.borna.news دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری برنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۵۹۶۶۴۱۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
فال حافظ امروز : یک غزل ناب و یک تفسیر گویا (11 اردیبهشت)
به عزم توبه سحر گفتم استخاره کنم
بهار توبه شکن میرسد چه چاره کنم
سخن درست بگویم نمیتوانم دید
که می خورند حریفان و من نظاره کنم
چو غنچه با لب خندان به یاد مجلس شاه
پیاله گیرم و از شوق جامه پاره کنم
به دور لاله دماغ مرا علاج کنید
گر از میانه بزم طرب کناره کنم
ز روی دوست مرا چون گل مراد شکفت
حواله سر دشمن به سنگ خاره کنم
گدای میکدهام لیک وقت مستی بین
که ناز بر فلک و حکم بر ستاره کنم
مرا که نیست ره و رسم لقمه پرهیزی
چرا ملامت رند شرابخواره کنم
به تخت گل بنشانم بتی چو سلطانی
ز سنبل و سمنش ساز طوق و یاره کنم
ز باده خوردن پنهان ملول شد حافظ
به بانگ بربط و نی رازش آشکاره کنم
با آرزوهای محال و دست نیافتنی عمر خود را هدر ندهید و عاقلانه فکر کنید و تصمیم بگیرید. هرگز از خط تعادل خارج نشوید و از افراط و تفریط برحذر باشید.
اگرچه ناملایمات زندگی فشار زیادی به شما آورده اما شجاعت خود را حفظ کنید و در برابر سختی ها سر خم نکنید که انشالله به نیت دل خود برسید.
زندگی نامه حافظحافظ، شاعر فارسی زبان قرن هشتم هجری بوده که در سال ۷۲۷ هجری قمری در شهر شیراز متولد شد. پدر او بهاءالدین محمد نام داشت که در دوران کودکی حافظ، از دنیا رفت. حافظ در دوران نوجوانی شاگرد نانوا بود و بههمراه مادرش زندگی سختی را سپری میکرد. گفته میشود او در اوقات فراغت خود به مکتبخانهای که نزدیک نانوایی بود میرفت و خواندن و نوشتن را از همان جا فراگرفته است. او در مجالس درس علما و بزرگان زمان خود شرکت میکرد و نیززمان برای کسب درآمد به کارهای سخت و طاقت فرسا میپرداخت. خانه حافظ در محله شیادان شیراز بود.
این شاعر بزرگ در دوران جوانی بر تمام علوم مذهبی و ادبی مسلط شد و در دهه بیست زندگی خود به یکی از مشاهیر علم و ادب سرزمین خود تبدیل شد. جالب است بدانید که او قرآن را بهطور کامل حفظ بود و به همین خاطر تخلص حافظ را برای او انتخاب کردند. شمس الدین محمدبن بهاءالدین محمد حافظ شیرازی حدود چهل سال در حوزه درس استادان آن زمان از قبیل قوام الدين عبدالله، مولانا بهاء الدين عبدالصمد بحرآبادی، مير سيد شريف علامه گرگانی، مولانا شمس الدين عبدالله و قاضی عضدالدين عيجی شرکت میکرد و به همین خاطر به اکثر دانشهای زمان خود مسلط بود.
حافظ در دوران شاه شیخ ابواسحاق به دربار راه پیدا کرد و شغل دیوانی را برای خود انتخاب کرد. او علاوه بر شاه ابواسحاق، در دربار شاهان دیگری همانند شاه شیخ مبارزالدین، شاه شجاع، شاه منصور و شاه یحیی نیز حضور پیدا کرده بود. حافظ از طریق دیوانی امرار معاش میکرد و شاعری شغل اصلی او نبود. جالب است بدانید که بزرگترین گناه از نظر حافظ، ریاکاری و مردمفریبی بود. حافظ در دوران زندگی خود اشعار بهویژه غزلیات بسیار زیبا و معنیداری سروده است که نیزاکنون پس از گذشت قرنها از آن، بوی تازگی داده و خواندنش آرامشبخش است. دیوان اشعار حافظ شامل غزلیات، قصیده، مثنوی، قطعات و رباعیات میشود.
حافظ در دوران جوانی عاشق دختری به نام شاخه نبات شد؛ البته برخی بر این عقیدهاند که نام همسر حافظ نسرین بود و او این نام را بهدلیل شیرین زبانی معشوقهاش به او اختصاص داده است. او برای رسیدن به معشوقهاش، ۴۰ شبانه روز را بهطور مستمر در آرامگاه باباکوی شب زندهداری کرده و به دعا پرداخت. سپس، با شاخه نبات ازدواج کرد و حاصل این ازدواج یک فرزند پسر بود. حافظ تنها یک بار ازدواج کرد و پس از مرگ همسرش مجرد ماند. به همین خاطر بسیاری از عارفان و عاشقان، عشق مقدس و واقعی را در حافظ جستجو میکنند. پسر این شاعر بزرگ نیز در دوران جوانی در راه سفر نیمهکاره به هند همراه پدرش از دنیا رفت.
در تقویم رسمی ایران، ۲۰ مهر روز بزرگداشت حافظ است و هر ساله در این روز مراسم بزرگداشت حافظ با حضور پژوهشگرانی در سراسر دنیا روی آرامگاهش در شهر شیراز برگزار میشود.
آثار حافظ
دیوان حافظ شامل ۵۰۰ غزل، ۴۲ رباعی و چند قصیده است که آن را در در ۵۰ سال از زندگی خود سروده است؛ یعنی بهطور متوسط در هر سال تنها ۱۰ غزل سروده است؛ زیرا او در لحظاتی خاص به سرودن اشعار خود میپرداخت و تمرکز خود را روی خلق آثاری ناب گذاشته بود که شایسته مقام معشوق باشد. این نکته بسیار قابلتوجه و تاملبرانگیز بوده و به همین خاطر دیوان او را به یک کتاب خاص و خواندنی تبدیل کرده است. دیوان حافظ بیش از ۴۰۰ بار به زبان فارسی و زبانهای دیگر دنیا به چاپ رسیده است. حافظ لقب ماهرترین غزلسرای زبان فارسی را نیز با اقتدار از آن خود کرده و تک بیتهای او بسیار درخشان و تماشایی است.
شاید تعبیر کردن یا قدرت تاویل پذیری را بتوان از مهمترین خصوصیات اشعار حافظ به حساب آورد؛ زیرا هر کس که دیوان حافظ را باز کرده و غزلی از آن میخواند، با توجه به شرایط روحی خود برداشت متفاوتی از آن میکند؛ بهگونهای که حافظ آن شعر را فقط برای حال آن لحظه او سروده است. در اشعار حافظ، تناسبات هنری به شکلی ظریف و دقیق رعایت شدهاند و ایهام و ابهام را به جا و درست به کار برده است. در برخی از اشعار حافظ، زبان طنز نیز به کار گرفته شده تا ناگفتهها به کمک زبان طنز بیان شود.
کانال عصر ایران در تلگرام بیشتر بخوانید: فال حافظ امروز : یک غزل ناب و یک تفسیر گویا (9 اردیبهشت)